سوختگی، آسیبی است که در اثر تماس مستقیم یا غیرمستقیم با گرما، مواد شیمیایی، الکتریسیته، تشعشع یا سرما بر روی پوست ایجاد می‌شود. شدت و عمق سوختگی می‌تواند از یک قرمزی سطحی تا تخریب عمیق بافت‌ها و اندام‌های زیرین متغیر باشد. این آسیب پوستی، بسته به وسعت و عمق آن، از یک مشکل جزئی قابل درمان در منزل با بهترین پمادهای سوختگی، تا یک وضعیت اورژانسی تهدیدکننده‌ی حیات که نیازمند مراقبت‌های فوری پزشکی است، طبقه‌بندی می‌شود.
سوختگی‌های گسترده و عمیق، به دلیل خطر عفونت، از دست دادن مایعات بدن و سایر عوارض، اغلب نیازمند مراقبت‌های تخصصی در مراکز سوختگی هستند. از سوی دیگر، سوختگی‌های سطحی‌تر و محدودتر، مانند آفتاب سوختگی، معمولاً می‌توانند در منزل درمان شوند.
در این مقاله، به بررسی انواع سوختگی، عوامل ایجادکننده‌ی آن، علائم و عوارض، روش‌های تشخیص و درمان، از جمله درمان‌های خانگی و مراقبت‌های پزشکی، خواهیم پرداخت.
درمان سوختگی در منزل: مروری بر شدت و مراقبت‌های لازم
سوختگی‌ها، بر اساس عمق نفوذ آسیب به پوست، به سه درجه اصلی تقسیم‌بندی می‌شوند. هر درجه، علائم و عوارض خاص خود را داشته و نیازمند مراقبت‌های متفاوتی است.
- سوختگی درجه یک: این نوع سوختگی، سطحی بوده و تنها لایه بیرونی پوست (اپیدرم) را درگیر می‌کند. علائم آن معمولاً قرمزی، درد و تورم خفیف است.
- سوختگی درجه دو: در این نوع سوختگی، علاوه بر اپیدرم، لایه میانی پوست (درم) نیز آسیب می‌بیند. علائم آن شامل قرمزی شدید، تورم، تاول و درد شدید است.
- سوختگی درجه سه: این نوع سوختگی، عمقی بوده و تمام لایه‌های پوست و ممکن است بافت‌های زیرین را نیز درگیر کند. پوست در ناحیه سوختگی، معمولاً خشک، چرمی و بی‌حس است.
چه زمانی می‌توان سوختگی را در منزل درمان کرد؟
سوختگی‌های درجه یک و دو که مساحت کمی از بدن را درگیر کرده باشند، معمولاً می‌توان در منزل درمان کرد. با این حال، در صورت مشاهده‌ی هر یک از علائم زیر، حتماً به پزشک مراجعه نمایید:
- سوختگی‌های وسیع یا عمیق
- سوختگی‌هایی که در صورت، دست‌ها، پاها، مفاصل یا ناحیه تناسلی رخ داده‌اند
- سوختگی‌هایی که همراه با تب، لرز، قرمزی گسترده، ترشحات چرکی یا افزایش درد هستند
- سوختگی‌هایی که ناشی از مواد شیمیایی، برق یا بخار هستند
درمان سوختگی در منزل
درمان خانگی سوختگی‌های جزئی، معمولاً شامل موارد زیر است:
- سرد کردن ناحیه سوخته: استفاده از آب سرد (نه یخ) به مدت 15-20 دقیقه می‌تواند درد و التهاب را کاهش دهد.
- پوشاندن ناحیه سوخته: استفاده از پانسمان‌های استریل و نرم می‌تواند از عفونت جلوگیری کرده و به بهبود زخم کمک کند.
- استفاده از داروهای بدون نسخه: برخی از داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن و ایبوپروفن می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند.
سوختگی‌های متوسط تا شدید نیازمند مراقبت‌های پزشکی تخصصی هستند. هدف از درمان این نوع سوختگی‌ها، کنترل درد، پیشگیری از عفونت، ترمیم پوست، کاهش اسکار و بازگرداندن عملکرد طبیعی ناحیه سوخته است.
معرفی بهترین پمادهای سوختگی
پمادهای سوختگی، به عنوان یکی از روش‌های درمانی متداول برای سوختگی‌های درجه دو، نقش مهمی در پیشگیری و درمان عفونت، تسکین درد و تسریع روند بهبودی ایفا می‌کنند. انتخاب بهترین کرم های درمان سوختگی و نحوه مصرف آن، تحت نظر پزشک معالج، از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله، به معرفی برخی از انواع رایج بهترین پمادهای سوختگی و کاربردهای آن‌ها خواهیم پرداخت.
1. کرم‌های حاوی مواد ضد التهاب:
- کرم روغن کبد ماهی آردن: این کرم با ترکیباتی همچون زینک اکساید، روغن کبد ماهی، عصاره آلوئه ورا و ویتامین A، برای درمان آفتاب سوختگی، ادرار سوختگی و بهبود زخم‌ها در کودکان و بزرگسالان مؤثر است. خاصیت ضد التهابی، ضد عفونی کنندگی و ترمیم کنندگی این کرم، آن را به گزینه‌ای مناسب برای مراقبت از پوست آسیب‌دیده تبدیل کرده است.
- کرم پای نوزادان 10% زینک اکساید سالوویتو: این کرم چند منظوره، با ترکیباتی مانند عصاره کالاندولا، زینک اکساید و ویتامین B5، برای پیشگیری و درمان ادرار سوختگی، محافظت از پوست در برابر سائیدگی پوشک و ترمیم خراش‌ها کاربرد دارد.
2. پمادهای آنتی‌بیوتیک:
- پماد سوختگی سیلور سولفادیازین: با خاصیت ضد باکتریایی قوی، از رشد باکتری‌ها و ایجاد عفونت در سوختگی‌های درجه دو و سه جلوگیری می‌کند و یکی از بهترین پمادهای سوختگی است.
- پماد نیتروفورازون: این پماد با طیف وسیع اثر ضد باکتریایی، برای درمان سوختگی‌های درجه دو و سه و رفع عفونت‌های پوستی کاربرد دارد.
- پماد موپیروسین: یک آنتی‌بیوتیک موضعی است که برای درمان سوختگی‌های خفیف و پیشگیری از عفونت استفاده می‌شود.
- پماد مفناید: این پماد نیز برای پیشگیری از عفونت در سوختگی‌های درجه دو و سه کاربرد دارد، اما استفاده طولانی‌مدت آن توصیه نمی‌شود.
- پماد بنزوکائین: این پماد با اثر بی‌حسی موضعی، درد ناشی از سوختگی‌های خفیف را تسکین می‌دهد.
3. پمادهای ترمیم‌کننده:
- پماد سدیم هیالورونات: این پماد با ایجاد یک لایه محافظ روی پوست، به ترمیم زخم‌های ناشی از سوختگی کمک می‌کند.
- پماد سوختگی آلفا: این پماد گیاهی با ترکیبات طبیعی، التهاب را کاهش داده و سرعت بهبود زخم‌ها را افزایش می‌دهد.
- پماد سوختگی کالاندولا: این پماد گیاهی با خاصیت ضد التهابی و ترمیم‌کنندگی، برای درمان ادرار سوختگی، آفتاب سوختگی و بریدگی‌های سطحی کاربرد دارد.
نکته مهم: انتخاب نوع مناسب پماد سوختگی و نحوه مصرف آن، باید تحت نظر پزشک معالج صورت گیرد. هر پماد، دارای ترکیبات و کاربردهای خاصی است و استفاده خودسرانه از آن ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشد.
عوامل مؤثر در انتخاب بهترین پماد برای سوختگی
- شدت سوختگی: نوع و عمق سوختگی، در انتخاب پماد مؤثر است.
- نوع باکتری عامل عفونت: در صورت وجود عفونت، نوع باکتری عامل عفونت، در انتخاب آنتی‌بیوتیک مناسب مؤثر است.
- سن بیمار: برخی از پمادها ممکن است برای کودکان یا افراد مسن مناسب نباشند.
- حساسیت به دارو: وجود حساسیت به برخی از ترکیبات پماد، می‌تواند مانع از استفاده از آن شود.
جمع بندی
پمادهای سوختگی، نقش مهمی در درمان و بهبودی سوختگی‌ها ایفا می‌کنند. انتخاب بهترین پمادهای سوختگی، با توجه به شدت سوختگی، نوع عفونت و سایر عوامل فردی، باید تحت نظر پزشک معالج صورت گیرد. استفاده صحیح و به موقع از پمادهای سوختگی، می‌تواند به تسکین درد، پیشگیری از عفونت و تسریع روند بهبودی کمک کند.
سوالات متداول
تفاوت بین پماد و کرم سوختگی چیست؟
پمادها معمولاً روغنی‌تر هستند و برای پوست‌های خشک و ترک‌خورده مناسب‌ترند. کرم‌ها ترکیبی از آب و روغن هستند و برای پوست‌های نرمال تا چرب مناسب‌ترند.
برای آفتاب سوختگی چه پمادی خوب است؟
پمادهای حاوی آلوئه ورا، هیدروکورتیزون و بی‌حس‌کننده‌های موضعی برای تسکین آفتاب سوختگی مفید هستند.
برای سوختگی با آب جوش چه پمادی استفاده کنیم؟
برای سوختگی با آب جوش، پمادهایی که خاصیت خنک‌کنندگی و ضدالتهابی دارند، مانند پمادهای حاوی آلوئه ورا، مناسب هستند.
چه پمادی برای سوختگی های خفیف مناسب است؟
برای سوختگی‌های خفیف، پمادهایی حاوی آلوئه ورا، زینک اکساید و آنتی‌بیوتیک‌های موضعی خفیف مانند موپیروسین می‌توانند مفید باشند.
